Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı (“Karar”) 13.09.2018 tarihli ve 30534 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Karara göre Türkiye’de yerleşik kişilerin menkul ve gayrimenkul mallarına ilişkin yapacakları sözleşmelerin bedellerinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin, döviz cinsinden kararlaştırması yasaklanmıştır.
YASAK KAPSAMINDAKİ SÖZLEŞMELER NELERDİR VE UYUM SÜRESİ NE KADAR OLACAKTIR?
Söz konusu yasak, Kararın yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilen sözleşmeleri dahi kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Karar öncesinde akdedilen sözleşme doğrultusunda döviz cinsinden ödenmesine karar verilen bedellerin Türk Lirasına çevrilmesi için taraflara 30 günlük bir uyum süresi tanınmıştır. Karara göre Türkiye’de yerleşik kişilerin yapmış oldukları ve yapacakları;
menkul ve gayrimenkul alım satım sözleşmeleri,
taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama ve leasing sözleşmeleri,
iş sözleşmeleri,
eser sözleşmeleri ve
hizmet sözleşmeleri
kapsamında ödeme hükümlerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması yasaklanmıştır.
KARAR İLE GETİRİLEN YASAK KİMLER İÇİN UYGULANACAKTIR?
Bahsi geçen yasağın uygulama alanı Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında yapacakları sözleşmeler ile sınırlandırılmıştır.
Türkiye’de yerleşik kişiler; yurtdışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dahil Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek ve tüzel kişileri ifade etmektedir. Türkiye’de yerleşik kişilerin, yurtdışında yerleşik kişilerle yapacakları sözleşmeler ise bu yasak kapsamı dışındadır.
Bununla beraber, Hazine ve Maliye Bakanlığınca önümüzdeki günlerde açıklanması beklenen haller de yine söz konusu yasağın kapsamı dışında tutulacaktır.
KARAR İLE GETİRİLEN SÜRELERE UYULMAMASI HALİNDE YAPTIRIM NE OLACAKTIR?
Kararın yürürlüğe girmesinden önce akdedilmiş ve hala geçerli olan, yukarıda belirtilen mahiyetteki sözleşmelerin, döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılan bedellerinin 30 gün içinde Türk Lirasına çevrilmesi gerekmektedir.
Sözleşme kapsamında anlaşılan bedelin, hangi tarihteki döviz kuruna göre Türk Lirası’na çevrileceği ise tarafların iradesine bırakılmıştır.
Bu kapsamda, değişikliğin yürürlüğe girdiği tarih olan 13.09.2018 tarihinden itibaren 30 gün içinde, yani en geç 13.10.2018 tarihine kadar, eski sözleşmelerin değişiklik ile uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.
Kanaatimizce, süre sonunda değişikliğe uygun olmadığı tespit edilen sözleşmenin taraflarına, 1567 Sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun’un 3. Maddesinde belirtilen cezai yaptırımların uygulanması muhtemeldir.
Buna göre Karara aykırı hareket eden kişiler, 3.000,00-TL’den 25.000,00-TL’ye kadar idarî para cezası ile cezalandırılabilir.
Kanaatimizce, Karar ile getirilen hükümlere uygun olmayan sözleşme tarafları hakkında 11.08.1989 tarihli ve 20249 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’ın 21. maddesinin uygulanması da ihtimal dahilinde kabul edilmelidir.
Buna göre Bakanlık tarafından yapılan denetimler kapsamında istenecek bilgilerin verilmesi, evrak ve defterlerin ibraz edilmesi zorunludur.
Aksi halde, güncel mevzuat çerçevesinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın, Karara aykırı hareket eden kişilerin faaliyetlerini durdurma, sonraki işlemlerini teminata bağlama ve gerektiğinde bu teminatları hazine’ye gelir bağlama gibi geniş yetkileri bulunmaktadır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılan denetimlerde bu Karara aykırı hareket ettiği tespit edilenler hakkında Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun arama ve el koyma hükümleri uygulanabilecektir.
Arama ve el koyma hükümleri kapsamında, sözleşme bedeli döviz olarak belirlenmiş tüm menkul ve gayrimenkullerde (konut, işyeri, araç vs.) arama yapılabilecek; karara aykırı hareket eden kişilerin banka veya diğer malî kurumlardaki her türlü hesaplarına, üçüncü kişiler nezdindeki alacaklarına, kiralık kasa mevcutlarına, kıymetli evraklarına ve diğer malvarlığı değerlerine hakim kararı ile el konulabilecektir.
Karar metnine buradan ulaşabilirsiniz.
